A. Qutluq

TERJIME HALI
Istédatliq shair Abdughopur Qutluq­axun oghli 1936-jili 20-awgustta Uyghur élining Ghulja shehiride tughulup, Ili mektepni tamamlighandin kéyin 1957-jili Shinjang Pédagogika institutida tehsil körüp, hayat yoligha qedem basqan. Qédimiy Uyghur klassik edebiyatini tiriship-tirmiship ishtiyaq bilen ügengen. Uning ijadiy paaliyitimu shu jillarda bashlanghan we deslepki shéirliri metbuatta bésilip, edebiyat muxlislirining diqqitini özige tartqan. Uluq Abayning «Eqliye sözliri», Ömer Muhemmediy, Abdulla Toqay, Sedirdin Eynining eserliri uning qelbide yanghan ishq otini ulghaytqan édi.
Öz élide bashlanghan tetür quyun – rezil «stil tüzitish» herikitining kasapitidin 1962-jili bash pana tilep, qérindash Qazaq élige köchüp chiqqan. Shundin tartip erkin duniyada bash chökirip ijat bilen shughullandi. 1965-jili uyghur xelqining qehriman qizi Rizwangül heqqidiki poémisi «Kommunizm tughida» bésilip, uning yolini achti. 1967-jili «Öchmes yultuzlar» namliq tunja toplimi neshir qilindi. Shuningdin kéyin shair özini shéiriyet qaynimigha atti. Uyghur edebiyatining xalaskari Hézmet Abdullin talantliq yash shairning küch-qudritini chongqur his qilip, béshini silap, uninggha atidarchiliq qildi.
1974-jili Qazaqstan Yazghuchilar ittipaqigha eza bolghandin kéyin özide chong jawapkerlik his qilip, yazghan eserliri üstide qétiqinip ishlidi. Uyghur edebiyatining gültajisi bolghan dastanchiliqta tonulghan A.Qutluq bizde kamdin-kam yéziliwatqan ballada janrida 100din artuq tilgha alghidek eserlerni yézip, öz aldigha onluq janrini yaritip, chongqur pikirlerni ixcham bayan qilishning höddisidin chiqti.
Bu duniyada shair bolush tes,
Heq gepni éytmighan u shair emes…
Moshu meslekke sadiq bolup yashighan A.Qutluq ötken jillar dawamida «Öchmes yultuzlar», «Yar we diyar», «Gül we köngül», «Jasur janlar», «Asiye», «Zeytüne», «Sadaqet setirliri», «Qiran qismiti», «Qérindashliq remzi», «Uyghurstan», «Otluq qelbler», «Sadaqet» qatarliq 15ke yéqin toplamlirini uyghur, qazaq, rus, özbek, qaraqalpaq, qirghiz tillirida neshir qildurup, xelqige sogha qildi.
A.Qutluq 1970-jildin tartip «Uyghur awazi» we uning qoshumchisi «Yéngi hayat» gézitlirida ishlep, mukemmel jurnalist bolup yétildi. Köz qarichughimizdek eziz ana tilimizdiki bu gézitlar shairning yüksek perwaz qilishi üchün qosh qanat pütti. Shair dem élishqa chiqqan bolsimu, ömrini xelqige atap qoyghachqa, u moshu künlerde uyghur ayallirining musteqil jurnali «Intizarda» ishlewatidu. 60 jilliq mesheqetlik ijadiy emgek axir uni xelqining söyümlük shairigha aylandurdi. Uning angliq hayati xelqining ghémini yep, delelmigen gépini dep, ötkechke, elmu uningdin razi bolup, Wetenperwer shairimiz dep ten élip alqishlimaqta. El yaxshi dégen – eng yaxshi emesmu!.. Elning shairi bolush – kamdin-kam ademlerge nésip bolidighan katta bexit!..